smoes

Aanstaande zondag is het al weer vier jaar geleden dat mijn schoonmoeder overleden is. Elk jaar wordt er op haar sterfdag Koran gelezen door de vrouwen. Na het lezen wordt er gegeten, meestal rijst met (kippe)vlees, ayran (een yoghurtdrank) en een van de zoete nagerechten. Het gaat hierbij niet om 5, of 10 mensen maar om tientallen, mijn schoonmoeder was erg geliefd.

Ik voel me niet op mijn gemak bij zulke bijeenkomsten en doe mijn best om er onderuit te komen, het is me echter nog nooit gelukt. Meestal zit ik met de kinderen in een andere kamer terwijl de Koran wordt voorgelezen zodat ik er toch nog een beetje onderuit kan komen. Het is me te druk en wat ik moeilijk vind is dat het in het Arabisch wordt voorgelezen en ik hou niet van Arabisch. Ik kon het eerst nooit begrijpen en ik vond het zo dom dat ze naar iets luisterden wat ze niet begrepen, wat voor nut had het dan, het leek me op systematisch domhouden van de massa. Maar drie jaar geleden ben ik met yoga begonnen en er was een vrouw zo vriendelijk om me een mantra cd op te sturen. Ik stond versteld van het effect van de mantra. Niet alleen werden we er allemaal rustig van, Timucin, toen 3+ jaar begon het elke keer spontaan te zingen als hij zich niet happy voelde en kalmeerde daarna zienderogen. Nog steeds gebruik soms ik de cd als we allemaal kribbig zijn en elke keer helpt het. We begrijpen geen woord van wat er wordt gezegd want het is in Sanskriet, maar de klanken voelen erg vertrouwd en rustgevend. Dus als een vriendin van mij zegt dat ze helemaal vredig wordt als ze naar de Koran luistert of erin leest (in het Arabisch) dan geloof ik dat nu meteen.

Tijdens het lezen uit de Koran bedekken de vrouwen hun hoofd, en ik heb nog steeds moeite met die hoofddoek. Sprak zij wonende in een wijk waar de meerderheid van de vrouwen het hoofd bedekt. Het is interessant hoe ik me telkens in zulke plaatsen weet te manoeuvreren dat ik mijn eigen (voor)oordelen breeduit tegenkom. Ik woon nu al 13 jaar in Turkije, heb vriendinnen met hoofddoek, ik weet dat ze zelf voor de hoofddoek kiezen maar voor mij heeft het nog steeds connecties met onderdrukking van de vrouw. Niet elke vrouw met hoofddoek ziet dat zo. Ik had een buurvrouw die altijd supermodern gekleed was, nooit zonder make-up en die wekelijks naar de kapper ging. Ik kwam haar laatst tegen en herkende haar niet, ze had ervoor gekozen om een hoofddoek te gaan dragen. Ze komt uit een moderne familie, haar moeder heeft geen hoofddoek, en zij koos er bewust voor om de make-up en de kapper los te laten en op deze manier voor haar geloof te kiezen. Ik kon niets anders dan respect voor haar keuze hebben.

Maar ik ga nu geen lang monoloog over de hoofddoek geven. Ik heb wat anders te vertellen: Ik heb een smoes gevonden om onder de Koran lezing uit te komen. Ik ga naar een seminair van geweldloos communiceren. Ik zie er zo naar uit. Gisteren had Emre weer problemen op school en ik weet niet meer hoe ik met zijn juf over moet praten. Hijzelf is zo zonder hoop, het breekt mijn hart. Ik ga me daarom twee dagen lang onderdompelen in vreedzaam conflictoplossen. Dus waarschijnlijk geen blog voor de komende twee dagen, maar wel een verslag daarna over wat ik allemaal heb opgestoken.

kolenkachel

Toen ik voor het eerst bij mijn schoonouders kwam maakte ik kennis met de kolenkachel. Ik wist gelijk, dit is niets voor mij. Wat een werk. Eerst elke dag alle as eruit schudden, dan de asla legen. Het fijne stof van de asla dat overal heenstuift. En dan de kachel vullen. Kolen, hout, karton, krant. Om nog niet te spreken van de stank. En dan de warmte die dat ding gaf. De kamer waar de kachel stond was zo warm dat je in een t-shirt zat, maar de rest van het huis was ijskoud. Mijn arme schoonmoeder stond altijd in een ijskoude keuken te koken en af te wassen.

En nu woon ik in hetzelfde huis en stook kolen in dezelfde kachel. En ik ben aan mijn kachel gewend geraakt. De kamer is zo snel warm als je de kachel aandoet en was drogen is simpel boven en naast de kachel. Het is zo lekker om achter de kachel te zitten als ik het koud heb.

Het probleem met de vreselijk warme kamer en de rest van het huis koud hebben we opgelost: gewoon alle deuren openhouden. Hier zijn we uniek in. Wie hier in Turkije een kolenkachel heeft heeft 1 warme kamer en de rest van het huis is koud. De kamer is zo warm dat ze in hun ondergoed zitten, maar de kamerdeur blijft dicht. Mensen die hier op visite komen doen ook als eerste de kamerdeur dicht. En dan zien ze hoe goed het werkt om alle deuren open te houden, overal is het lekker warm. Wat een goed idee..... Maar er verandert niets, ze houden thuis die kamerdeur dicht. En ik vraag me af hoe ik als koppig wicht in een land terecht gekomen ben als Turkije. Om een wijze les te leren?

Maar goed, onze kachel verwarmt drie kamers en de keuken. Desalniettemin blijft het een lelijk en zwaar bakbeest en ik heb nog steeds een gruwelijke hekel aan de as. En dan heb ik het nog niet over de plastic zakken met kolen vullen. We gooien de kolen niet zomaar hop in de kachel maar we vullen plastic zakken met kolen die we per keer zo in de kachel kunnen gooien zonder steeds zwarte handen te krijgen en om het kolenstof in huis te beperken. Maar die plastic zakken vullen is een smerig werkje. Pikzwarte handen hou je ervan over en het blijft onder de nagels zitten. Ook als ik de kachel smorgens schoonmaak zit ik regelmatig onder de zwarte vegen en overal in het huis vind ik dus regelmatig zwarte vingers op deuren en lichtknopjes.

Steeds meer mensen stappen over op aardgas. Schoner en gemakkelijker dan kolen maar veel duurder want ze gaan van 1 kamer verwarmen ineens naar een huis verwarmen, een huis wat bovendien vaak niet goed geisoleerd is. Alleen in de achterstandswijken in Istanbul wordt nu nog kool gestookt, in onze straat zijn nog een paar families over. Reden is dat aanleg van de aardgasleiding van de straat naar het huis zelf betaald moet worden. Ons gebouw stookt kool en blijft dat denk ik ook nog de komende jaren doen. De huiseigenaren wonen zelf niet in het gebouw en om nu voor de huurders zoveel geld uit te geven.....

Turkije is een land van tegenstellingen, een ervan ervaar ik in mijn huis als mijn kinderen naast de kolenkachel met de computer op internet zitten, twee tijdperken naast elkaar.

Ija

Mijn kinderen noemen mij Ija. Geen mama, moeder of Anne, de Turkse variant, maar gewoon Ija. Het is een bedenksel van Emre. Toen hij begon te praten was het niet mama of papa of baba (wederom turkse variant) maar Ija. Hoe origineel. En wat had hij een moeilijk dilemma praktisch opgelost. Want ik wilde geen Anne genoemd worden. Het grootste gedeelte van de zwangerschap hebben we bij mijn schoonouders gewoond en daar hoorde ik altijd kinderen gillen AnnEEEEE. Later begreep ik dat het gewoon komt omdat kinderen en moeders altijd schreeuwen want moeders staan meestal op het balkon als ze hun kinderen roepen en zijn binnen als de kinderen hen roepen. Dus moeten ze schreeuwen. Maar in die tijd heb ik een behoorlijke afkeer van dat woord gekregen. Anne werd het dus met zekerheid niet.

Ik hoopte wat stiekum op mama maar mijn schoonmoeder zag dat helemaal niet zitten. Want mama betekent voer in het turks en wordt ook tegen kleine kinderen gezegd: eet je mama op. Daar had ze wel gelijk in, behoorlijk onnozel om steeds met voer aangesproken te worden. Hoe Emre erbij kwam weet ik niet maar zijn eerste woord was 'Ija' En Timucin heeft dat van hem overgenomen. En tussen alle AnnEEEE's zit nu dus ook een IjAAAA, want ze schreeuwen net zo hard. Veel kinderen in de buurt spreken mij nu met Ija aan, en sommige volwassenen ook! Maar het klinkt wel komisch, de buurjongen heeft het steevast over 'de Ija's' als hij ons bedoeld.

Emre is nu bijna 8 maar het blijft Ija. Het wordt hem soms wel moeilijk gemaakt door de meer traditoneel denkende mensen. Het is toch niet respectvol om de moeder bij de naam te noemen, hij moet Anne zeggen. Als ik er tegenin breng dat ik niet met 'Anne' aangesproken wil worden dan krijg ik steevast te horen dat ik genoeg verturkst ben om eindelijk 'Anne" te heten. In het begin sprong ik altijd in de verdediging, nu vraag ik vaak dat als zij naar het buitenland zouden verhuizen zij dan met 'voer' aangesproken wilden worden. En de deur-dicht-gooier is altijd: "ik zie liever respect in gedrag dan in een naam."
Ach, ik begrijp hen wel, in het Turks is Anne bijna een heilige naam. Afgelopen zondag hoorde ik een gedicht over al de Turkse woorden waar Ana (oudturks) in voorkomt. Tientallen. En geen enkel woord met baba erin....... Leuke variant: waarom is er wel een ananas en geen babanas?

Ik hoop dat mijn jongens gewoon doorgaan met Ija. Al vraag ik me af wat mijn kleinkinderen dan zullen gaan zeggen. Oma is of AnneAnne (moeder van moeder) of BabaAnne (moedervanvader). Zou ik dan babaIja worden? Goed, voorlopig is Emre nog 7 en Timucin nog 5...... maar stiekum hoop ik dat ik gewoon 'oma' mag worden.

boerenkoolstamppot met rookworst

Afgelopen herfst was mijn zus in Istanbul. Ze had een grote koffer vol met van alles meegenomen, samen met haar vriendin hadden ze over de 50 kilo! bagage. Een van de grootste verrassingen was een rookworst. Dat boerenkool met rookworst zo'n delicatesse kan zijn! Natuurlijk moest de hele buurt proeven hoe Nederland smaakt. De speculaasjes waren in notime op. En volgende keer moesten ze ook maar van die beroemde Nederlandse chocolade meenemen, het liefst voor iedereen een reep!

Ik woon vrij ver van het toeristische deel van Istanbul in het Aziatische deel. Er valt hier weinig te beleven dus mijn zus verbleef in een hotel in het toeristische Europese deel. Samen met haar vriendin kwamen ze hier een dag op bezoek. De beneden buurvrouw begroette hen al met een kus voordat ik bij de deur was. De rest van de vrouwen kregen hen pas in de gaten toen ze weer weggingen. Er werd druk gezoend en bekeken, ze werden uitgezwaaid of waren ze oude bekenden. Mijn zus stond versteld van de vriendelijkheid en de gastvrijheid.

We hadden elkaar 7 jaar niet gezien. Er verandert veel in 7 jaar, maar er verandert tegelijkertijd ook niets. Ze was nog steeds dezelfde zus, we hadden zoveel te bepraten. Maar ik merkte dat ik met andere ogen naar haar keek. De kleine irritaties van vroeger, toen we elkaar veel vaker zagen waren weg. Ik kon haar zien zoals ze was, genieten van de persoon die ze werkelijk was en voelde me zo bevrijd van al mijn oude bagage. Ik zag ineens unieke kanten aan haar waar ik nooit zoveel aandacht aan had besteed, had altijd teveel vast gezeten in het beeld wat ik me van haar gevormd had. De week was veel te kort. Ik hoop dat ze snel terugkomt, ik heb nog zoveel te ontdekken, er is zoveel wat ik altijd maar voor vanzelfsprekend aannam, en er waren zoveel beperkende meningen en oordelen in mijn hoofd. Ik ben veranderd in de jaren dat ik hier woon, het leven hier is zo anders dan dat in Nederland. Niet dat leven in Turkije beter of slechter is, het is gewoon anders en daardoor leerde ik op een andere manier naar het leven te kijken. Gelukkig heeft niet iedereen daar een emigratie voor nodig, ik leer gewoon wat moeilijk :)

Het is moeilijk om de mensen waar je van houdt een lange tijd niet te zien, 7 jaar is vreselijk lang. Maar het heeft me rijker gemaakt, dat heb ik gezien met het bezoek van mijn zus. Het is heerlijk verfrissend om met een open blik naar een ander te kijken. Het beeld wat ik van een ander gevormd heb los te laten. Gewoon eens totaal iets anders doen en te kijken naar hoe iemand in mijn omgeving mijn leven verrijkt, te zoeken naar het positieve. Het is goed om zo nu en dan eens stil te staan bij hoe ik een ander ervaar. Het werd me zo pijnlijk duidelijk met mijn zus. Wat heb ik veel tijd verspild met oordelen en wat heb ik me in mijn ervaringen beperkt, en ik doe het nog steeds! Oude gewoontes slijten langzaam. Gelukkig word ik me er nu steeds vaker en sneller bewust van mijn hokjes denken. Maar het blijft moeilijk om gewoon te observeren zonder me een mening te vormen.

op het matje

Manlief en ik zijn gisteren op het matje geroepen bij de school psychologe. Althans zo voelde het. Het zou een gesprek zijn over Emre, dat hij behoorlijk voorop was in de leerstof en zich verveelde in de klas wat zich uitte in dromen en praten met andere kinderen. Het werd echter een gekibbel over Het Belang Van Huiswerk. We werden verwelkomd door drie Dames, Emre's juf, de Engelse juf (sinds vorige week een les engels per week, een "keuze" vak oftewel dictatuur van de meerderheid van de ouders 'zucht') en de psychologe. Het werd echter al vlot duidelijk dat de dames het niet eens waren met de manier waarop wij met huiswerk omgaan. E had een briefje geschreven aan de Engelse juf ivm huiswerk voor Engels (vijf keer hetzelfde dialoog overschrijven). Het probleem is dat Emre over het algemeen de behandelde stof al beheerst (ook het Engels) en ik vind het te gek om het dingen te laten herhalen die hij al weet. Had hij er nu plezier in, wel dan maakte het mij niets uit, maar dat huiswerk is elke keer een lijdensweg. Ik had met veel moeite al een compromis met zijn juf bereikt over huiswerk van rekenen. Het is al genoeg dat hij in de klas steeds hetzelfde op zijn bordje krijgt, thuis hoeft dat van mij echt niet.

Om een lang verhaal kort te maken, het werd een uurlang gezemel over hoe belangrijk het wel niet is dat hij zich aan het systeem houdt en al het huiswerk maakt wat hem gegeven wordt. En dat wij als ouders het verkeerd doen! Wij moeten hem vertellen dat het belangrijk is dat iedereen hetzelfde is in school, als zijn klasgenootjes huiswerk moeten maken, moet hij datzelfde huiswerk ook maken. Dat hij op de leerstof vooruit is is JAMMER, maar daar is NIETS aan te doen, zo is het systeem.

Ik merkte verschillende keren op dat we alleen maar aan het kibbelen waren over het systeem en huiswerk terwijl ik liever sprak over Emre en wat we eraan kunnen doen dat hij weer plezier krijgt in school. Dat hij wat sneller de stof opneemt dan de andere leerlingen in zijn klas en dat hij daar nu zo'n beetje voor gestraft wordt. Dat hij al kon lezen sinds hij vier was, dat hij de rekenstof van de eerste klas met 5 jaar beheerste. We kregen toen de opmerking dat we het verkeerd hadden gedaan met hem naar een normale staats school te sturen -alsof prive een optie is voor iedereen- en de psychologe vroeg of het dan niet een idee was om hem naar een school in het buitenland te sturen! Een jongetje van nog geen 8 jaar, om nog niet te spreken van de kosten! De enige oplossing voor Emre was dat WIJ ons aan moesten passen en een doorsnee ouder zouden worden, dan zou Emre vanzelf wel weer plezier in de les krijgen.
Kortom, om met de gevleugelde woorden van mijn broer G J te spreken: "iedereen deed een plas en het bleef zoals het was"
Ik voelde me onbegrepen, niet gehoord en machteloos.

Eenmaal buiten schoot ik samen met E in de lach over het idee dat wij op het matje geroepen waren. Het machteloze gevoel bleef echter de hele dag in mij omzeuren. Zo erg dat ik snachts zelfs denkbeeldige brieven aan de juffen aan het schrijven was. Na een uur lang monoloog in mijn hoofd met de juffen besloot ik om maar een schrift te pakken en te gaan schrijven wat me dwars zat, slapen lukte toch niet. Al snel kwam ik uit bij mezelf als klein meisje op de lagere school. Dromerig, verveeld, geen aandacht bij de les. Toch altijd hoge cijfers. Ik heb weinig leuke herinneringen aan de lagere school. En ik ben bang dat Emre hetzelfde krijgt. Angst voor het welzijn van mijn kind, angst dat hij zijn plezier in leren kwijtraakt, angst dat hij zich ongelukkig voelt in school. En die angst had mij stevig in zijn greep. Die angst maakte dat ik als een moederleeuw aan het brullen was tegen alles wat ik ervaarde als gevaar. Dat ik net zo gefrustreerd raakte als Emre wanneer hij aan het huilen was als hij huiswerk moest maken omdat ander zijn juf boos zou worden op hem. Ik voelde dat als een bedreiging, dat de juf meer macht over hem had dan ik. Dat hij met 7 jaar al zo bang was voor een schooljuf en dat hij de komende 3+ jaren nog onder haar bewind zit.

Angst is verlammend, je komt er nix verder mee. Angst stimuleert niet tot dialoog, dat bleek wel uit het gesprek met de Dames. Het was niet alleen angst van mijn kant. Het schoolsysteem is aan het veranderen, vorig jaar is een begin gemaakt met een nieuw systeem waarbij het kind centraal staat. Het oude systeem is een paardenrace, eerst naar het middelbare school examen wat ze met 14 jaar af moeten leggen, daarna komt het universiteitsexamen. De educatieve toekomst van het kind hangt af van een drie uur durend examen. Dit prestatiegerichte is er niet zomaar uit te krijgen net zomin als het disciplinaire karakter van het oude systeem. Sinds Emre naar school gaat begrijp ik de Turkse mentaliteit beter. Je mag niet anders zijn, je hebt geen stem. En nu, een dag later, nu het me lukt om ook de kant van de Dames te zien, zie ik ook hun angst. Zij worden in het diepe gegooid, het systeem verandert radikaal en ze krijgen slechts minimale begeleiding. Het disciplinaire systeem voelt veilig voor hen, dit geldt ook voor het merendeel van de ouders. En dan komt er ook nog ineens zo'n Hollandse die haar man ook al geindoctrineerd heeft en die even alles overhoop zal gooien. Ik moet er voor de duidelijkheid bijzeggen dat ik ook tijdens de oudervergaderingen met de juf me niet stilhoud.... (en dat ik E niet heb geindoctrineerd, hooguit een beetje gestimuleerd om in een andere richting te denken :))

Ik moest ineens weer aan de woorden van Gandhi denken: 'probeer de verandering te zijn die je in de wereld wilt zien'. En ik realiseerde me dat het tijd werd om het roer om te gooien, niet kijken naar waar we verschillen maar zoeken naar deovereenkomsten. En een van de belangrijkste is dat we allemaal begrepen willen worden.
(wordt vervolgd)

Ons Dorp

We wonen in een wijk met veel immigranten uit de dorpen van Turkije. Zo zijn de ouders van mijn man hier ruim 35 jaar geleden heen verhuisd vanuit Malatya in het zuidoosten. Alhoewel mijn man dus zo'n beetje zijn hele leven in Istanbul heeft gewoond zegt hij nog steeds Malatya als je vraagt waar hij vandaan komt. Het dorp waar de familie vandaan komt is belangrijk en wordt steevast gevraagd.

Veel ouderen en moeders met kinderen gaan in de zomer naar hun "dorp". Emre weet al jaren de naam van Ons Dorp: Donkerbroek. Elk jaar krijg ik weer de vraag: "wanneer gaan wij naar Ons Dorp?" Voor Timucin was het altijd nog wat vaag, dat Donkerbroek. Maar niet sinds afgelopen herfst, sinds hij zijn Tante Joka voor het eerst heeft gezien. Hij wilde altijd al graag een keer naar Nederland maar nu is het helemaal raak. Gisteren keken we op internet via de satelliet naar Ons Dorp. De straat waar ik opgegroeid ben, en natuurlijk de straat van Tante Joka. Ze wilden meteen onderweg, het leek ineens zo dichtbij. En ik kreeg een beetje last van heimwee. En medelijden met mijn kinderen die hier tussen het beton opgroeien en niet de mogelijkheid hebben om elke vakantie naar een dorp te gaan waar ze volop kunnen spelen in het gras.

Een dik uur later waren we aan het wandelen, het is heerlijk voorjaarsweer en overal is het groen. Met groen bedoel ik de groenstroken die we overal hebben ontdekt. Gelukkig zijn er veel bij onze wijk. Een van onze favoriete plekken is een breed pad op een heuvel boven een snelweg. Onder je razen de auto's voorbij. Maar langs het pad is het allemaal bloemen. We hebben in het gras gelegen, vlinders achternagezeten. Veel verschilllende bloemen bekeken, het verschil gevoeld tussen pluizig zacht gras en gras zo hard en scherp dat je je vingers er aan kunt snijden. We hebben een lieveheersbeestje gered van een pad waar het elk moment vertrapt kon worden door mensenvoeten, we voelden ons helden toen weer door de lucht vloog. Graszaad geplukt en over elkaar uitgestrooid en paardebloempluis geblazen. En ik ontdekte zelfs een forsythia in het wild, de struik die onze tuin stond toen ik een kind was. Weer heimwee. Weer gepraat over Ons Dorp, over de tuin, de grote boom waar ik graag onder zat. Het was een heerlijke middag. In het groen. In Istanbul, een stad met zo'n 15 miljoen inwoners. Als we dan niet naar Ons Dorp kunnen dan moeten we Ons Dorp maar naar ons toe halen. Met genieten van de groenstroken en tomaten kweken op het balkon.

onwerkelijk gevoel

Soms als ik op straat loop krijg ik nog steeds een onwerkelijk gevoel: het idee dat ik, Sija, in een straat in Istanbul loop en dat dat normaal is! Als het me overkomt is het altijd mooi weer en loop ik zonder jas. Een soort van vakantie gevoel terwijl ik gewoon naar de winkel loop om waspoeder te halen. Op dat moment voel ik me heerlijk, vrij, onbekommerd en zo licht. Vijf minuten later sta ik meestal weer met beide voeten op de grond als ik naar al de verschillende merken waspoeder kijk en me afvraag of er in Nederland nog meer merken zijn, of als ik met mijn hoofd in de wolken struikel over een losse steen. En dan vraag ik me af of ik in Nederland nu ook zulke momenten zal hebben als ik eindelijk weer eens die kant uit kan komen. Het is tenslotte al bijna 8 jaar geleden.

Voor mij zal wandelen in de Nederlandse straten, een praatje met iemand uit het dorp zo ontzettend vreemd voelen, terwijl als je naar me zou kijken van een afstand het een heel normaal tafereel zou zijn. Een vrouw die Nederlands/Fries spreekt tegen iemand anders, die Nederlands spreekt tegen haar kinderen. Maar normaal is voor mij de straten van Istanbul, kinderen die in het Turks antwoorden. En dat is weer vreemd voor een Turk die naar ons kijkt.

Toen ik erover dacht om naar Turkije te verhuizen zei een van mijn (oudere) medewerksters bij de PTT tegen mij: "Jij hebt je hier nooit thuisgevoeld, ga en probeer het daar, misschien voel je je daar thuis". Ze had gelijk, ik heb me nooit thuisgevoeld in Nederland, niet het idee dat ik ergens bijhoor, ergens een deel van ben. Ik voelde me altijd buitenstaander. Maar dat verandert niet als je van geografische positie verandert, daar kwam ik later achter. Ik nam mezelf en mjn gevoelens mee. Het enige verschil was en is dat ik me nu op mijn plaats voel in het niet op mijn plaats voelen. Ik ben hier echt een buitenstaander, ik hoor er niet bij. Ik hoef me niet meer vreemd te voelen als ik me zo voel.

Internet opende voor mij een nieuwe wereld, ik ontdekte mensen die net zoals ik dachten! Het gevoel dat je er niet bijhoort is normaal. Niet willen toegeven aan de norm gewoon omdat dat de norm is, rebelleren, de wereld willen veranderen. Het fanatieke van mijn jeugd is er wat af. Ik wil nog steeds rebelleren. Ik ga nog steeds tegen "de norm" in. Maar ik doe het nu bedaard. Ik probeer de verandering te zijn die ik in de wereld wil zien (Gandhi). Soms is dat niet genoeg voor mij en kom ik met zwaarder geschut maar dat leidt nooit tot het gewenste resultaat, meestal kom ik alleen maar verder van mijn doel af. Maar er zijn ook momenten dat ik mijn geduld bewaar, probeer de ander te begrijpen en het me lukt de verandering te zijn die ik waar dan ook wil zien.

Zo was het in onze straat normaal om stenen naar straathonden te gooien en naar hen uit te halen. Dit kwam voort uit angst om aangevallen, gebeten te worden, angst dat de kinderen een of andere ziekte van de honden op zouden lopen. Op een dag kon ik het niet langer aanzien, de manier waarop de kinderen in de straat met een moeder en pup omgingen werd me teveel. Nu negen maanden later wonen er drie straathonden in onze straat. Het zijn *onze* honden. Ze zijn ingeent en gesteriliseerd. En de kinderen hebben geleerd om de honden te aaien, met ze te spelen. Iets wat een jaar geleden nog onwerkelijk was. En waarvan mensen nog steeds zeggen: en wat denk je dat je hiermee hebt bereikt, het zijn maar drie honden... Ja, het zijn maar drie honden. Maar het zijn minstens 10 kinderen en 20 volwassenen. En het is gewoon mieters om even dat onwerkelijke gevoel te hebben als ik een klein kind zie wat een praatje maakt met een van onze honden, een kind wat geleerd heeft dat een hond een kameraad kan zijn.